'Verloren in wanorde': een gigantisch, complex probleem

Voorafgaand aan de discussie met oud-ambassadeur Karel van Kesteren heb ik het boek gelezen en een samenvatting ervan gemaakt als CSL4D blog

Verklaring van Parijs over Effectiviteit van de Hulp
Het boek, voor alle duidelijkheid, bevat een pleidooi voor de invoering van de principes van de Verklaring van Parijs over Effectiviteit van de Hulp. Dit pleidooi wordt ondersteund door vele voorbeelden van ineffectieve vormen van hulp, zoals de auteur die gedurende zijn bijna 40-jarige loopbaan her en der in de wereld heeft ervaren. 

Tijdens de inleiding op de discussie bleek dat het Van Kesteren, nu 5 jaar na het schrijven van het boek, nog steeds bijzonder hoog zit. Dat gold en geldt ook met name de argumenten die naar voren gebracht werden en worden om niets met de principes van de Verklaring van Parijs te doen. Van Kesteren doet een aantal aanbevelingen voor landen als Nederland, om hulp beter in lijn te brengen met de Parijse principes. Sommige aanbevelingen zijn natuurlijk strijdig met (of niet bevorderlijk voor) het directe eigenbelang van Nederland, maar daar staat tegenover dat als andere landen – ook de grotere - dit voorbeeld zouden volgen, het de ontwikkelingseffectiviteit op wereldschaal met 40 miljard euro per jaar zou kunnen doen toenemen. De Parijse principes gelden natuurlijk ook voor de wereldwijde klimaatfondsen en inspanningen voor terrorismebestrijding, dus dat zou het jaarlijkse wereldwijde effectiviteitsdividend kunnen laten oplopen tot 75 miljard. 

Systeembenadering en complexe 'wicked problems'

De problematische situatie waar we ons voor gesteld zien zou je als volgt kunnen formuleren: we zijn zeer bezorgd over het onvermogen om internationale ontwikkelingsinspanningen in lijn te brengen met de Verklaring van Parijs over Effectiviteit van de Hulp. Naar mijn stelligste overtuiging is dit een goed voorbeeld (ik geef toe, één van de vele) van een zogenaamd 'wicked problem', in goed Nederlands een 'weerbarstig of complex probleem.' Ongeveer 50 jaar geleden zijn die voor het eerst zo genoemd door ene Horst Rittel. West Churchman, die daar in Berkeley ook mee bezig was, heeft dat idee opgepikt en gekoppeld aan zijn inzichten en ervaringen op de gebieden van filosofie, bedrijfsleven en bestuur. Dat is de aanzet geweest tot allerlei 'zachte' vormen van systeemdenken, zoals b.v. bij Churchman zelf (de systeembenadering), Peter Checkland (SSM),  Ulrich (critical systems), Paul Engel (RAAKS) etc. 

Die ontwikkelingen gaan nog steeds door, denk b.v. aan Jeff Conklin's Dialogue Mapping (boek gepubliceerd in 2006) en het boekje (nu nog pdf, maar de papieren versie komt eraan) van Bob Williams en mijzelf (2014). Ik ben ervan overtuigd dat een complex probleem als het internationale onvermogen om de Parijse Verklaring toe te passen, alleen goed benaderd kan worden door een goed begrip van de algemene aard van complexe problemen, en van de bijzondere manier waarop b.v. de systeembenadering van Churchman daarop inspeelt. 

Ik vind het bijzonder jammer dat ik het discussiegedeelte van de boekpresentatie helaas moest missen. Misschien dat de belangrijkste punten via deze blog nog gedeeld kunnen worden. Alvast bedankt. En met Aart roep ik: Chapeau Karel Van Kesteren.

reactie van Sjon van 't Hof, 16 juni 2015