Capital flight from Africa and the tax-evasion industry

BoekWorc is preparing a discussion on illicit financial flows from Africa, based on three papers:

• “Business among friends”, an Oxfam paper published in 2014, argues for implementation and improvements of the OECD action plan on base erosion and profit sharing. Kofi Annan said in 2013 :”Africa loses twice as much money through tax loopholes as it gets from donors”. The paper indicates how money flows out through transfer pricing in Bangladesh and Peru. It shows the effect of the VAT exemption in Niger. It states that “The interminable pursuit of short-term profit maximization through corporate tax dodging is now an integral component of companies’ growth and profit strategies. Although such practices are highly questionable from an ethical standpoint, they are often not illegal”.  
• “Illicit financial flows from Africa”, a paper by the Global Financial Integrity group, estimates the huge burden of illicit earned money, stolen assets, trade misinvoicing and drug money that leaves Africa. Similar findings are published in the book “Capital flight from Africa” by Ajayi and Ndikumana (Oxford, 2015). Strategies to address the problem of capital flight are included. 
• “Tax us if you can” by the Tax Justice Network discusses the activities of the tax avoidance industry. It analyses the behaviour of tax administrations and the behaviour of the main players in the tax avoidance game: lawyers, accountants, secrecy jurisdictions, banks. Management fees are discussed. The behaviour of SAB Miller, the multinational brewer, is especially analysed. The paper pleads for tax assistance to very poor countries. 

 Blogpost by Karel van Hoestenberghe

Kapitaalvlucht uit Afrika en de belasting-ontwijking industrie

Boekworc analyseert de kapitaalvlucht uit Afrika en de tactische aanpak van wat genoemd wordt de 'belasting-ontwijking industrie'. Aan de hand van drie papers, als follow-up van de discussie over het boek 'Heineken in Afrika':

•  'Business among friends', een paper van Oxfam, legt uit hoe winst maximalisatie op korte termijn de multinationale ondernemingen drijft in de richting van BTW vrijstellingen (in Niger), onrechtmatige transfer prijzen (in Peru en Bangladesh) en andere fiscale praktijken.
• 'Illicit flows from Africa', een paper van de Global Financial Integrity Group, legt uit hoe Afrikaanse landen massaal veel geld verliezen door onbekwame of corrupte administraties, tweemaal zoveel als het totaal bedrag aan donorgeld dat in hun richting gaat.
• 'Tax us if you can', een paper van Tax Justice Network, gaat dieper in op het gedrag van twee partijen. Aan de ene kant de juristen, fiscalisten en banken die werken voor de multinationals, aan de andere kant de ambtenaren in de belasting administraties. Deze paper pleit onder meer voor accurate hulp op gebied van belasting administratie aan zeer arme landen.

Contact: Margo Kooijman

Blogpost door Karel van Hoestenberghe

Heineken in Afrika - boekbespreking met auteur Olivier van Beemen

'Heineken in Afrika' is een boek dat uitnodigt tot veel discussie en analyse over de rol van het bedrijfsleven. Auteur Olivier van Beemen komt op 20 april naar Boekhandel van Pampus in Amsterdam voor een boekbespreking.

De BoekWorc groep startte de discussie onlangs in eigen kring en is uitgenodigd bij deze boekbespreking, het wordt een interessante avond.

Boekbespreking 'Heineken in Afrika' met auteur Olivier van Beemen

• locatie: Boekhandel van Pampus, KNSM-laan 303 in Amsterdam
• datum: woensdag 20 april 2016
• aanvang: 20:00 uur
• entree: 5 euro, incl eerste drankje

Voor details en aanmelden via BoekWorc: contact Margo Kooijman

Heineken in Afrika - enkele kanttekeningen

Blogpost door Karel van Hoestenberghe 

Het gedrag van Heineken in Afrika is een mooi voorbeeld van neoliberalisme in actie. De logica van het neoliberalisme wil dat managers van Heineken op alle niveaus de aandeelhouders in het oog houden, winst genereren, het aandeel Heineken op de kapitaalmarkt omhoog stuwen. Daarvoor is slim, gewiekst, handig en moedig optreden steeds weer en overal noodzakelijk.

Er wordt daardoor veel winst gemaakt. Terwijl winst geprivatiseerd blijft binnen de kring van eigenaars kunnen een aantal kosten buiten de deur blijven, bij de gemeenschap. Alles hangt af van lokale omstandigheden. Er kan des te meer winst gemaakt worden naar mate de lokale bestuurlijke omgeving zwak en onbetrouwbaar is en om allerlei redenen die kosten niet aan het bedrijf kan of wil aanrekenen.

Wanneer als gevolg daarvan blijkt dat de winsten voor eigenaars, aandeelhouders, bestuurders en personeel enorm groeien voelt de bedrijfsleiding zich verplicht om iets te doen aan die sociale kost. Gezien de onbetrouwbare en onstabiele omgeving gaat de bedrijfsleiding op eigen houtje, naar eigen inzicht, op zoek naar sociale actie. Soms met medewerking van ontwikkelingsorganisaties, waarom niet eigenlijk.

Sociaal ondernemerschap
Lokale boeren krijgen kansen. De lokale gezondheidszorg wordt op kosten van Heineken aangepakt. Sociaal ondernemerschap! Als er ter plaatse geen sterke overheid is die paal en perk stelt aan de kansen om overdreven winst te realiseren en nauwelijks eisen stelt die lokale ontwikkeling ten goed komen, ja, wat kan Heineken anders doen dan precies dat wat ze doen: zorg dragen voor de armsten en voor de zieken?

Heineken wordt daarom als voorbeeld gesteld door Nederlandse beleidsmakers. Dit voorbeeld past in het huidige discours dat stelt dat Afrikaanse overheden, meestal corrupt tot zeer corrupt, niet doen wat ze moeten doen. Niettegenstaande of omwille van die zeer zwakke omgeving is er grote nood aan handel, aan investeringen, en aan ontwikkelingsgelden. Die beleidsinstrumenten kunnen bijgevolg ook best samen worden onder gebracht in één beleid ten aanzien van Afrika. Met Heineken als goed voorbeeld.

Verantwoordelijkheid, bedrijfsvoering en de tegenkrachten
En dan komt die journalist, Olivier van Beemen, roet in het eten gooien. Hij haalt een aantal voorbeelden aan van bedrijfsvoering waarbij de lokale ontwikkeling gefnuikt wordt of gewoon niet van tel is. Aankopen worden verplicht gedaan in België aan een te hoge prijs. Afvalwaterzuivering? Ja dat hoort er bij maar ach dat kan wachten. Genocide of geen genocide, het bier wordt gebrouwd. Eens het bier vertrekt uit de brouwerij is Heineken niet meer verantwoordelijk, maar de tussenverkoop met de uiteindelijke consument, ja, daar valt mee te verdienen, dus daar doen we wat aan.

Heineken beschikt duidelijk over knappe brouwers-managers en ook over veel zeer goed betaalde juristen, fiscalisten en accountants. Die zijn zo handig dat Heineken kan stellen dat de onderneming niets doet tegen de wet. Maar of wat gebeurt ook rechtvaardig is, dat is een ander verhaal. Zeker is dat de lokale overheden, ministeries, gouverneurs en belastingcontroleurs, niet goed betaald en vaak ook niet goed opgeleid, geen weerstand van formaat bieden. Daar nijpt uiteindelijk het schoentje het meest. De strijd is ongelijk. Elke tegenkracht wordt snel omver gespeeld. Het is telkens weer Ajax tegen een clubje uit een Limburgs dorpje.

Dat brengt de discussie terug bij het neoliberale maatschappelijke paradigma. De sterke, slimme, goed opgeleide Heineken managers doen alles voor hun bedrijf, prima. Lokale, goed opgeleide tegenspelers zijn meestal nauwelijks in staat om sociale vooruitgang af te dwingen voor hun gemeenschap, jammer. Dan maar minder lokale belastinginkomsten, minder bedrijfsveiligheid. Die logica met bijgaande ongelijke machtsverhouding wordt bijgesteld door sociaal verantwoordelijke bestedingen door Heineken.

Naar een meer rechtvaardige aanpak
Wat kunnen wij, consultants, Nedworcers doen? Fundamenteel iets veranderen blijft lastig zolang het neoliberale paradigma de boventoon heeft. Maar er valt beslist hoe dan ook heel wat te verbeteren. Misschien is er een win-win situatie te bedenken die de beurswaarde van Heineken intact laat en toch veranderingen aanbrengt in hun zakelijk optreden in Afrika. Daarom enkele suggesties.

Een eerste suggestie is om met de auteur rechtstreeks in gesprek te gaan, hem te steunen, een podium te geven. Dat is iets voor Boekworc en zoiets is in de maak. Wij kunnen samen met hem en al wie dat wil de mogelijkheden onderzoeken van een meer rechtvaardige aanpak van het Nederlandse bedrijfsleven in Afrika.

Ten tweede. Er kan wel wat veranderen op het vlak van “corporate governance” aan de top van het Heineken concern. Corporate governance of goed ondernemingsbestuur gaat een stap verder dan het respecteren van wetten en reglementen. Het is niet hetzelfde als sociaal verantwoordelijk ondernemerschap. Het is meer naar binnen gericht, naar de relaties met personeel, klanten, leveranciers en overheden.

En tenslotte en vooral: Wij zijn consultants in ontwikkelings-vraagstukken. Laten wij met onze Afrikaanse collega ’s en partners en vrienden zoveel mogelijk werken aan acties voor sterkere lokale en regionale wetgeving inzake concurrentie, fiscaliteit en ondernemerschap. Uiteindelijk moet de tegenkracht van daar komen.

Karel van Hoestenbergh, 4 februari 2016