Karel van Kesteren schreef in 2010 een genuanceerd boek "Verloren in Wanorde" over de organisatie van ontwikkelingssamenwerking (OS) en gaat daarin grondig in op de versnippering van de OS, onder meer in Tanzania. Daarbij bespreekt hij het beleid, de begrotingssteun aan Tanzania, de donorcoördinatie of het ontbreken ervan, en de corruptie aldaar.
Ondertussen zijn in 2014 twee boeken over Tanzania verschenen die zijn verhaal aanvullen. “Toxic Aid” is de uitdagende titel van het boek van S. Edwards over Tanzania. Het andere boek is van een gekende Tanzania expert, M. Lofchie. De titel is “The political economy of Tanzania”.
Beide boeken behandelen de OS voor Tanzania grondig, maar eerder inhoudelijk en niet, of toch veel minder, op het vlak van de organisatie en coördinatie, zoals van Kesteren doet. Het woord “toxisch” in de titel van het eerste boek is wellicht publicitair goed gekozen, maar wordt door de auteur zelf genuanceerd. Hij wil er vooral mee zeggen dat slecht beleid versterkt werd door OS in de periode 1970-1985. Het Noord Europese enthousiasme voor de sociale politiek van Nyerere zorgde voor continue steun aan een beleid waarbij de economie van Tanzania steeds dieper afgleed richting afgrond. Dat het land uiteindelijk niet in de afgrond terecht kwam is te danken aan het IMF en de Wereldbank. Alhoewel Nyerere daarbij erg tekeer ging en zelfs missies uit Washington weggestuurd heeft, tot hij uiteindelijk ontslag nam. Dan kwam de weg naar hervormingen vrij. Het OS beleid in de jaren 70-85 beoordeelt Edwards met een “volstrekt onvoldoende” maar daarna is het OS beleid “redelijk geslaagd”.
Lofchie gaat nog een stap verder. Hij valt niet alleen de OS hulp uit die periode aan, maar valt meteen ook de ontwikkelingseconomen van die tijd aan. Daardoor konden de planeconomie, de importsubstitutie, het protectionisme en de onrealistische wisselkoers veel langer in stand worden gehouden. De ontwikkelingseconomen van die tijd waren achter de schermen van het OS beleid altijd bereid om het welwillende socialisme van Nyerere goed te praten. Zoveel leed van de bevolking had veel eerder kunnen verholpen worden. Als economische dynamiek weggevaagd wordt, kan geen enkele sociale politiek duurzaam zijn.
Ik besef dat de redeneringen van beide hoogleraren kort door de bocht zijn weergegeven. Hun boeken zijn veel genuanceerder. Wat zij in elk geval illustreren is hoe complex OS beleid kan zijn. Naast coördinatie en harmonisatie rijst ook de vraag naar de onderliggende redeneringen van sociaaleconomische aard. Die kunnen soms erg ingewikkeld en ook betwistbaar zijn. Voor Tanzanianen die snakken naar welvaart en welzijn is de vraag hoe nu verder. Zovele jaren na de omslag naar neoliberalisme is het land nog steeds lid van de club van armste landen. Er zijn verkiezingen algauw, dus veranderingen zijn mogelijk.
- "Toxic Aid, Economic Collapse and Recovery in Tanzania", by Sebastian Edwards, Oxford, 2014
- "The Political Economy of Tanzania - Decline and Recovery", by Michael Lofchie, PennPress, 2014
Reactie Karel van Hoestenberghe
Geen opmerkingen:
Een reactie posten